ต้อเนื้อ ต้อลม ก้อนเนื้อที่เยื่อบุตาขาว เกิดจากอยู่ในแดดจ้านานๆ ทำให้มองภาพไม่ชัด ระคายเคืองดวงตา รักษาได้ด้วยการผ่าตัดลอกต้อเนื้อ พบบ่อนในเกษตรกรทำงานในที่แจ้ง
โรคต้อเนื้อในประเทศไทย
ต้อเนื้อ เป็นโรคที่พบได้มากในประเทศเขตร้อนที่ค่อนข้างแห้งแล้ง กันดาร และมีฝุ่นลมจัด (ประเทศที่กำลังพัฒนาทั้งหลายนั่นแหละครับ ส่วนประเทศที่มีอากาศหนาวจะไม่ค่อยพบคนเป็นโรคนี้) โรคนี้จึงเป็นโรคที่พบได้บ่อยมากโรคหนึ่งในบ้านเราแทบทุกภาคของประเทศ แต่จะพบเป็นกันมากที่สุดในภาคอีสาน โดยเฉพาะจังหวัดบุรีรัมย์ ศรีสะเกษ อุบลราชธานี ฯลฯ เป็นต้น มักพบหรือเกิดกับผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 20 ปีขึ้นไป และจะพบได้มากในผู้ที่มีอายุระหว่าง 30-55 ปี (ยังไม่ค่อยพบโรคนี้ในผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี คือ พบได้เหมือนกันแต่น้อยมาก และยังไม่พบโรคนี้เลยในเด็กอายุต่ำกว่า 14 ปี) ส่วนอัตราการเกิดโรคนี้ในผู้หญิงและผู้ชายมีโอกาสเกิดได้พอ ๆ กัน
สาเหตุของต้อเนื้อต้อลม
สาเหตุของการเกิดต้อเนื้อต้อลม พบว่าเกิดจากดวงตาถูกรังสียูวีนานอย่างต่อเนื่อง เป็นระยะเวลาหลายปี ส่งผลต่อเซลล์เยื่อบุตาขาวสร้างโปรตีนและไขมันมากกว่าปกติ จนเกิดเป็นก้อนหรือแผ่นหนาบนเยื่อบุตาขาว ต้อเนืิ้อต้อลมเป็นโรคเกี่ยวกับดวงตาที่พบบ่อยเนื่องจากประเทศไทยมีแสงแดดจัดตลอดทั้งปี
อาการของโรคต้อเนื้อ
อาการต้อเนื้อต้อลมเกิดจากอะไร เราพบว่าโรคนี้มักจะเกิดกับคนที่ ทำงาน หรือใช้ชีวิตอยู่กลางแจ้ง ต้องเจอกับแสงแดดจัดเป็นเวลานาน อาการของโรคต้อเนื้อต้อลม คือ จะมีก้อนเนื้อบริเวณตาขาว เวลาเจอฝุ่น เจอลม เจอฝุ่น จะระคายเคืองมาก ถ้าหากต้อเนื้อลามไปถึงบริเวณตาตำ จะทำให้ความสามารถในการมองเห็นลงลง
การรักษาโรคต้อเนื้อ
สำหรับการรักษาโรคต้อเนื้อต้อลม เราสามารถแบ่งการรักษา 2 ลักษณะ ดังนี้
- ใช้ยาหยอดตา เพื่อลดการระคายเคือง ลดการตาแดง และลดการอักเสบ
- ผ่าตัดเอาต้อเนื้อ การผ่าตัดลอกต้อเนื้อ ใช้การกล้องจุลทรรศน์ เพื่อลอกต้อเนื้อออก และในผู้ป่วยบางรายต้อเนื้อจะกลับมาใหม่ได้ และมักมากกว่าเดิม ต้อเนื้อที่เกิดขึ้นมาใหม่ จะแดงหนา และ มีอาการอักเสบมากกว่าเดิม และการลอกต้อเนื้อใหม่นี้จะยากกว่าเก่ามาก สำหรับการผ่าตัดลอกต้อเนื้อมี 3 วิธี คือ
- การลอกต้อเนื้อ เรียก Bare sclera เป็นการตัดเนื้อออกจากเยื่อตาขาว และ ลอกต้อส่วนที่ติดอยู่บนตาดำออก ใช้ในผู้ป่วยที่มีอายุมากๆ หรือในผู้ป่วยที่ไม่มีการอักเสบ
- การลอกต้อเนื้อ และ นำเยื่อบุตามาแปะ เรียก Conjunctival graft โดยวิธีนี้จะทำตามการลอดต้อเนื้อ ร่วมกับการตัดเอาเยื่อตาขาวจากด้านบนของลูกตา มาแปะที่ตาขาว และเย็บด้วยไหม วิธีนี้จะสามารถป้องกันการกลับมาเกิดของต้อเนื้อได้
- การลอกต้อเนื้อ และเอาเยื่อหุ้มรกมาแปะ เรียก Amnion graft จะใช้เยื่อหุ้มรกมาแปะแทนเยื่อบุตา วิธีนี้จะใช้ในกรณีที่ต้อเนื้อมี่ขนาดใหญ่มาก ซึ่งการใช้เยื่อบุตามาแปะอาจจะไม่เพียงพอ
ภาวะแทรกซ้อนของโรคต้อเนื้อ
- โรคนี้ส่วนมากจะไม่มีภาวะแทรกซ้อนหรือผลข้างเคียงเกิดขึ้นแต่อย่างใด ยกเว้นแต่ว่าต้อเนื้อจะยื่นเข้าไปปิดตาดำจนมิด ก็อาจจะบังสายตาทำให้มองไม่ถนัดได้ ซึ่งมักจะใช้เวลานานหลายปี เนื่องจากต้อเนื้อจะค่อย ๆ งอกลุกลามขึ้นอย่างช้า ๆ (โดยปกติก่อนจะถึงขั้นเป็นมากจนปิดตาดำ ผู้ป่วยจะต้องไปพบแพทย์ก่อนแล้ว เว้นแต่ในคนแก่ที่มักรู้เท่าไม่ถึงการณ์ก็อาจปล่อยปละละเลยจนปิดตามิดทั้ง 2 ข้าง ทำให้ตาบอดได้ ซึ่งการผ่าตัดลอกออกในกรณีนี้จะทำได้ยากและมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้อีก)
- ต้อเนื้อนี้อาจทำให้ดวงตารู้สึกระคายเคืองต่อฝุ่น ลม ได้มากขึ้น และทำให้เกิดอาการไม่สบายตา เช่น แสบร้อน และน้ำตาไหลได้บ้างเป็นครั้งคราว (การใช้ยาสามารถช่วยบรรเทาอาการระคายเคืองนี้ได้)
- ภาวะแทรกซ้อนที่พบได้น้อยมาก คือ การเกิดแผลเป็นที่กระจกตา ซึ่งอาจพบในรายที่เป็นมากและปล่อยให้มีการอักเสบบ่อย ๆ ซึ่งจะต้องได้รับการแก้ไขด้วยการผ่าตัดเปลี่ยนกระจกตา
การดูแลตัวเองไม่ให้เป็นโรคต้อเนื้อต้อลม คือ หลีกเลี่ยงการทำงานในที่ทีกลางแจ้งหรือแสงแดดจ้า ใช้แว่นกันแดด เพื่อให้สายตาและป้องกันฝุ่น หลีกเลี่ยงการให้ลมกระแทกตา
การป้องกันการเกิดโรคต้อเนื้อ
สำหรับการป้องกันไม่ให้เกิดโรคต้อเนื้อต้องป้องกัน การถูกกระทบจากปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคต้อเนื้อ รายละเอียด ดังนี้
- การหลีกเลี่ยงการอยู่ในที่แสงแดดจัด ๆ
- หลีกเลี่ยงการถูกลมกรรโชกกระทบดวงตา
- ป้องกันการถูกสารละคายเคืองกระทบดวงตา เช่น แสงแดด ลม ฝุ่น และควัน
- ควรพักสายตาเมื่อต้องใช้สายตาหนักๆ
- หากเกิดอาการแสบตา ให้ล้างตาและใบหน้าให้สะอาด
ต้อเนื้อ ต้อลม ก้อนเนื้อที่เยื่อบุตาขาว อยู่ที่แสงแดดจ้าเป็นเวลานานหลายปี ทำให้มองภาพไม่ชัด ระคายเคืองดวงตา สามารถรักษาได้ด้วยการผ่าตัดลอกต้อเนื้อ โรคสำหรับเกษตรกรทำงานในที่แจ้ง
