สมอพิเภก ( Belleric Myrobalan ) สมุนไพร หนึงในสมุนไพรตรีผลา ลักษณะของต้นสมอพิเภก เป็นอย่างไร สรรพคุณของสมอพิเภก เช่น เป็นยาระบาย บำรุงร่างกาย แก้เจ็บคอ โทษของสมอพิเภก มีอะไรบ้าง
ต้นสมอพิเภก ( Beleric Myrobalan ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของสมอพิเภก คือ Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb. สำหรับชื่อเรียกอื่นๆของ สมอพิเภก เช่น ลัน , สะคู้ , ซิบะดู่ , แหน , แหนต้น , แหนขาว , สมอแหน เป็นต้น ต้นสมอพิเภก เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ พบในป่า บริเวณริมน้ำและแหล่งน้ำต่างๆในป่า ไม้นิยมนำมาทำเป็นเครื่องใช้แปรรูปจากไม้ ส่วน ผล และ เปลือก นำมาทำสมุนไพร รักษาโรค
ลักษณะของต้นสมอพิเภก
ต้นสมอพิเภก สามารถพบเห็นกระจายทั่วไปตามป่า ป่าผลัดใบ ป่าเบญจพรรณ และ ป่าดิบแล้ง เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ จะผลัดใบในช่วยเดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคมของทุกปี ต้นสมอพิเภกสามารถขยายพันธุ์ โดยวิธีการเพาะเมล็ด การปักชำ และ การตอนกิ่ง ลักษณะของต้นสมอพิเภก มีรายละเอียด ดังนี้
- ลำต้นสมอพิเภก ลักษณะลำต้นตั้งตรง เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ความสูงประมาณ 30 เมตร ลำต้นกลม เปลือกลำต้นสีเทาอมน้ำตาล เปลือกค่อนข้างเรียบ เปลือกด้านในของลำต้นสีเหลือง กิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขน
- ใบสมอพิเภก ลักษณะเป็นใบเดี่ยว ใบทรงรีปลายใบแหลม ลักษณะใบผายกว้าง ขอบใบเรียบ ท้องใบมีสีจาง ใบสีเขียวเข้ม
- ดอกสมอพิเภก ลักษณะดอกออกเป็นช่อ ดอกสมอพิเภก ขนาดเล็ก สีขาวอมเหลือง
- ผลสมอพิเภก หรือ ลูกสมอพิเภก ลักษณะกลมรี มีขนทัั่งผล ผลสีน้ำตาล ภายในผลมีเมล็ด มีผลละหนึ่งเมล็ด ลักษณะเมล็ดแข็ง ผลอ่อนสมอพิเภกมีรสเปรี้ยว ผลแก่มีรสเปรี้ยวหวานและฝาด
สรรพคุณของสมอพิเภก
สำหรับการใช้ประโยชน์ของสมอพิเภก ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สมารถใช้ประโยชน์จาก ผลอ่อน ผลแก่ ดอก ใบ เปลือก แก่น ราก และ เมล็ด สรรพคุณของสมอพิเภก มีดังนี้
- ผลแห้งสมอพิเภก สรรพคุณบำรุงร่างกาย แก้ไอ แก้เจ็บคอ
- ผลแก่สมอพิเภก สรรพคุณบำรุงร่างกาย ช่วยเจริญอาหาร ช่วยย่อยอาหาร ช่วยแก้ไข้ ขัเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ รักษาโรคตา แก้ท้องร่วง ช่วยขับลม รักษาริดสีดวงทวาร
- ผลอ่อนสมอพิเภก สรรพคุณช่วยแก้ไข้ ช่วยขับเสมหะ ช่วยขับลม เป็นยาระบาย รักษาแผล
- รากสมอพิเภก สรรพคุณลดความร้อนในร่างกาย ช่วยแก้โลหิตเป็นพิษ
- ดอกสมอพิเภก สรรพคุณรักษาโรคตา แก้ตาแฉะ
- เมล็ดสมอพิเภก สรรพคุณแก้ปวดท้อง
- เปลือกลำต้นสมอพิเภก สรรพคุณช่วยขับปัสสาวะ
- แก่นไม้สมอพิเภก สรรพคุณรักษาริดสีดวงทวาร
- ใบสมอพิเภก สรรพคุณรักษาแผลสด
โทษของสมอพิเภก
สำหรับโทษของสมอพิเภก มีการศีกษาสมอพิเภก ด้านพิษวิทยา พบว่า มีการทดลองสมอพิเภกกับ หนู โดยไม่พบอาการเป็นพิษ และการฉีดเข้าใต้ผิวหนังของหนู แต่เมื่อมีการเพิ่มปริมาณพบว่า ทำให้หนูตาย ดังนั้น การใช้สมอพิเภก ต้องใช้ในปริมาณที่เหมาะสม
