เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ( Meningitis ) โรคอันตราย เยื่อหุ้มสมองและไขสันหลังติดเชื้อจากไวรัส แบคทีเรีย รา อาการมีไข้สูง ปวดหัวรุนแรง คอแข็ง คลื่นไส้อาเจียน ชักหมดสติ
โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นภาวะการอักเสบของเยื่อที่อยู่รอบสมองและไขสันหลัง ซึ่งโดยรวมเรียกว่า เยื่อหุ้มสมอง ซึ่งการอักเสบเกิดจากการติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย หรือจุลชีพต่างๆ แต่ในบางครั้งก็สามารถเกิดจากการใช้ยาบางชนิด โรคนี้เป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เนื่องจากการอักเสบ เกิดขึ้นใกล้กับเนื้อสมองและไขสันหลัง
เยื่อหุ้มสมอง ภาษาอังกฤษ เรียก Meninges เป็นเนื้อเยื่อบางๆ ที่มีความแข็งแรง หุ้มสมองทุกส่วน โดยทำหน้าที่ปกป้องสมอง การเกิดการติดเชื้อที่เนื้อเยื่อของสมอง เป็นโรคทีีสามารถเกิดขึ้นได้ แต่ไม่ได้พบบ่อยมาก แต่อาการของโรคนี้ค่อนข้างรุนแรง จากสถิติในประเทศแถบตะวันตก พบผู้ป่วยโรคนี้ 100,000 คน พบได้ 3 คน และพบว่าสาเหตุของโรคเกิดจากการติดเชื้อไวรัส ที่ 10 คน ต่อประชากร 100,000 คน โรคนี้พบได้ในประเทศกำลังพัฒนาได้มากกว่าประเทศที่พัฒนาแล้ว แต่สามารถเกิดขึ้นได้กับคนในทุก เพสและทุกวัย
การเกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบสามารถเกิดขึ้นได้อย่างไร
เราพบว่า สาเหตุของการเกิดโรค จากการติดเชื้อไวรัส มากเป็นอันดับหนึ่ง และรองลงมา เป็นการติดเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อรา ตามลำดับ เชื้อต่างๆสามารถเข้าสู่ร่างกายได้หลายช่องทาง เราได้รวบรวม เชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ มีดังนี้
- เชื้อไวรัสเอนเทโร ภาษาอังกฤษ เรียก Enterovirus เป็นชื้อโรคที่ทำให้เกิด โรคมือ เท้า ปาก และโรคหวัด
- เชื้อไวรัสวาริเซลลา ซอสเตอร์ ภาษาอังกฤษ เรียก Varicella zoster virus เป็นเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคอีสุกอีใส
- เชื้อไวรัสคางทูม ภาษาอังกฤษ เรียก Mumps virus เป้นเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคคางทูม
- เชื้อแบคทีเรียนัยซ์ซีเรีย เมนิงไจติดิส ภาษาอังกฤษ เรียก Neisseria meningitidis
- เชื้อแบคทีเรียมัยโคแบคทีเรียม ทูเบอร์คุโลสิส ภาษาอังกฤษ เรียก Mycobacterium tuberculosis เป็นเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรควัณโรค
- เชื้อแบคทีเรียเลปโตสไปรา ภาษาอังกฤษ เรียก Leptospira เป็นเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคฉี่หนู
โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ สามารถรับเชื้อโรคเข้าสู่เยื่อหุ้มสมองทางกระแสเลือดมากที่สุด นอกจากการรับเชื้อโรคทางกระแสเลือดแล้ว การรับเชื้อโรคจากการฉีกขาดของเนื้อเยื้อโดยอุบัตติเหตุ นอกจากนี้การสัมผัสเชื้อโรค ผ่านทาง อื่นๆ เช่น การหายใจ การไอ การจาม สัมผัสอุจจาระ สัมผัสปัสสาวะ และแผล ก็สามารถเป็นช่องทางการที่เชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายได้ทั้งหมด
ปัจจัยที่เป็นความเสี่ยงของการเกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
มีหลายปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคนี้ รายละเอียด ดังนี้
- ภูมิคุ้มกันร่างกายที่ต่ำ สามารถพบได้ในเด็กและผู้สูงอายุ และผู้ป่วยที่มีอาการเรื้อรังของโรค เช่น โรคเบาหวาน โรคไตเรื้อรัง โรคตับแข็ง และโรคเอดส์ เป็นต้น
- การติดสุรา เนื่องจากผู้ติดสุรามักจะมีภูมิคุ้มกันร่างกายต่ำ
- ผู้ป่วยที่ผ่าตัดม้าม เนื่องจากม้ามเป็นอวัยวะที่สร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย
- ผู้ป่วยที่ผ่าตัดทางเดินน้ำไขสันหลัง เนื่องจากน้ำไขสันหลังเป็นช่องทางที่เข้าสู่สมอง จึงเป็นช่องทางที่ทำให้เชื้อโรคสามารถเข้าสู่สมองได้
- ผู้ป่วยที่มีโรคเกี่ยวกับการติดเชื้อที่หูเรื้อรัง
- คนที่ใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
อาการของผู้ป่วยโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
โดยอาการของโรค อาการอาจเหมือนหรือต่างกันได้ ตามช่วงอายุ โดยรายละเอียด ดังนี้
- เด็กอายุไม่เกิน 1 เดือนสามารถพบได้บ่อย โดยอาการที่พบ คือ มีไข้สูง กระสับกระส่าย ร้องโยเย ร้องไห้เสียงสูง ไม่ดูดนม อาเจียน อาจชัก บริเวณกระหม่อมนูน
- เด็กวัยทั้วไป และคนทั่วไป อาการที่พบ คือ มีไข้สูง ปวดหัวอย่างรุนแรง คอแข็ง คลื่นไส้ อาเจียน ตากลัวแสง อาจชัก ซึม มึนงง สับสน และอาจหมดสติ
- ผู้สูงอายุและคนที่มีภูมิคุ้มกันต้านทานร่างกายต่ำ อาการที่พบ คือ ไม่ค่อยมีไข้ มึนงง และง่วงซึม
การตรวจโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
สามารถทำได้โดย ตรวจสอบประวัติการติดเชื้อ การเกิดอุบัติเหตุ การตรวจน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง และตรวจเชื้อโรคจากน้ำหล่อเลี้ยงสมองไขสันหลัง การตรวจเลือด เพื่อดูภูมิต้านทานต่างๆ เป็นต้น
การรักษาโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
การรักษาสามารถทำได้โดยการรักษาตามสาเหตุ และประคับประคองตามอาการ เช่น เมื่อติดเชื้อแบคทีเรีย ก็จะทำการให้ยาปฏิชีวนะ ตามชนิดของเชื้อ เมื่อติดเชื้อไวรัส ประคับประคองตามอาการ
เมื่อเกิดจากเชื้อโรคอื่นๆ ก็ให้ยาฆ่าเชื้อโรคนั้นๆ ส่วนการประคับประคองโรคให้รักษาตามอาการ เช่น มีไข้สูง ก็ให้ยาลดไข้ ปวดหัว ก็ให้ยาแก้ปวด หากมีการอาเจียนก็ให้น้ำเกลือ เป็นต้น
การป้องกันโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ
สามารถทำได้โดย การป้องกันการติดเชื้อต่างๆ ที่จะเข้าสู่ร่างกาย เช่น รักษาสุขอนามัย หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้ผู้ป่วยติดเชื้อต่างๆ ใช้หน้ากากอนามัยป้องกันตัว ล้างมือให้สะอาด กินอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ฉีดวัคซีนป้องกันโรคต่างๆ เช่น วัคซีนโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบบางชนิด วัคซีนโรคคางทูม และวัคซีนโรคอีสุกอีใส เป็นต้น
โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ( Meningitis ) ภาวะการติดเชื้อที่เยื่อหุ้มสมองและไขสันหลัง เกิดจากเชื้อไวรัส เชื้อ
