สำหรับสตรีหลังคลอดบุตร เกิดความเปลี่ยนแปลงต่างๆมากมายภายในร่างกาย จำเป็นต้องได้รับการฟื้นฟูให้กลับคืนสภาพโดยเร็ว คนไทย เรียก การอยู่ไฟ การอยู่ไฟต้องมีอะไรบ้าง
สาเหตุของการอยู่ไฟ
เนื่องจากการอยู่ไฟ เป็นกระบวนการฟื้นฟูร่างกาย ของคุณแม่หลังคลอดให้กลับมาสู่ภาวะปรกติให้เร้วที่สุด และช่วยให่ร่างกายของคุณแม่หลังคลอดแข็งแรงในเวลาต่อมา ซึ่งการอยู่ไฟนั้น จะใช้ความร้อนช่วย เนื่องจากความร้อนช่วยทำให้กล้ามเนื้อและเส้นเอ็นบริเวณหลังและขาคลายตัว ช่วยลดอาการปวดเมื่อยตามตัว ช่วยห้เลือดไหลเวียนได้ดี ช่วยปรับสมดุลร่างกาย ช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่หรือให้หมดลูกที่ขยายตัวในช่วงเวลาตั้งครรภ์หดตัวกลับสู่ภาวะปรกติ และที่สำคัญคือ การขับน้ำคาวปลาออกจากร่างกาย
สมัยโบราณ การอยู่ไฟนั้น จะให้คุณแม่หลังคลอดอยู่ในที่ที่มีความร้อน ให้ไฟสร้างความร้อนให้คุณแม่หลังคลอดนอนและเหงือจะไหลออก เป็นการขับของเสีย ซึ่งการอยู่ไฟหลังคลอดนั้นจะทำโดยหมอตำแย หมอตำแยจะให้กินเกลือกับปลาเค็มเป็นอาหารแห้ง เบาๆ เพื่อทดแทนการเสียเหงื่อ และงดการกินอาหาร เป็นของแสลง เช่น ไข่และเนื้อสัตว์ ซึ่งเป็นผลดีต่อร่างกายและเรื่องน้ำนมของคุณแม่หลังคลอดลูก แต่ในสมัยปัจจุบันการแพทย์มีการพัฒนา การคลอดลูกทำโดยแพทย์ ใช้การผ่าคลอดเป็นส่วนใหญ่ มีการให้ความรู้สมัยใหม่ควบคู่กับการแพทย์แผนไทย เช่น การนวด การประคบ การใช้กระเป๋าน้ำร้อนช่วยบรรเทาอาการปวด
การอยู่ไฟร่วมสมัย
 การนวดประคบ โดยใช้ลูกประคบร้อนที่ห่อไปด้วยสมุนไพรต่าง ๆ มากกว่า 10 ชนิด เช่น ขมิ้น ตะไคร่ การบูร ใบส้มป่อย เถาเอ็นอ่อน ฯลฯ มานวดคลึงตามบริเวณร่างกายและเต้านม หรือนั่งทับลูกประคบ 1 ลูก เพื่อช่วยลดอาการปวดเมื่อยและรักษาแผลหลังคลอด |
 การเข้ากระโจมอบสมุนไพร ซึ่งในหม้อนั้นจะมีน้ำสมุนไพรเป็นสารระเหย เช่น มะกรูด ตะไคร้ (ช่วยให้ระบบทางเดินหายใจคล่องขึ้น), ไพร (ช่วยลดอาการปวดเมื่อย), ขมิ้นชัน (ลดอาการเคล็ดขัดยอก), การบูร พิมเสน (ช่วยให้หายใจสดชื่น), ผักบุ้งแดง (ช่วยบำรุงสายตา), หัวหอมแดง, ใบมะขาม, ใบส้มป่อย, ใบส้มเสี้ยว, เปลือกส้มโอ และสมุนไพรอื่น ๆ |
 การนาบหม้อเกลือ หรือ การทับหม้อเกลือ หรือ การนึ่งหม้อเกลือ ความร้อนจากหม้อเกลือจะช่วยให้รูขุมขนเปิด สมุนไพรซึมผ่านลงผิวหนังไปช่วยขับน้ำคาวปลาและของเสียออกมาตามรูขุมขน และช่วยให้มดลูกหดรัดตัวเข้าอู่เร็วขึ้น |
 การประคบ-นั่งอิฐ เป็นการใช้อิฐมอญอย่างไฟร้อน ๆ ห่อด้วยใบพลับพลึงและผ้าหนาหลายชั้นมาประคบตามบริเวณร่างกายหรือวางไว้ใต้เก้าอี้เพื่อให้ความร้อนอังบริเวณปากช่องคลอด เพื่อสมานแผลให้หายเร็วขึ้น |
 การนวดคล้ายเส้นตมกล้ามเนื้อตามจุดต่าง ๆ ของร่างกาย เช่นใบหน้า ศีรษะ ต้นขา ต้นแขน เพื่อให้กล้ามเนื้อคล้ายตัว กระตุ้นต่อมน้ำเหลืองและเลือดลม |
 การดื่มน้ำสมุนไพร อย่างการดื่มน้ำขิงซึ่งจะช่วยปรับสมดุลร่างกายและกระตุ้นเลือดลมให้เดินเป็นปกติ |
การอยู่ไฟหลังคลอดของชนชาติต่างๆ
เรื่องของการดูแลคุณแม่หลังคลอดลูกนั้น มีการถ่ายทอดภูมิปัญญาในทุกชนชาติ ซึ่ง เราได้รวบรวมการอยู่ไฟในแบบฉบับของแต่ละประเทศ มานำเสนอ รายละเอียดดังนี้
อาหารสำหรับคุณแม่หลังคลอด
ในเรื่องอาหารสำหรับคุณแม่หลังคลอดนั้น เป็นอาหารที่ช่วยฟื้นฟูร่างกาย ช่วยบำรุงน้ำนมและช่วยขับของเสียเป็นหลัก โดยอาหารจะเป็นอาหารเบาๆ ที่ช่วยลดการทำงานของระบบภายใน เนื่องจากคุณแม่หลังคลอดยังมีการช้ำภายในอยู่มาก
| อาหารช่วยบำรุงเลือด | อาหารช่วยเร่งน้ำนม | อาหารช่วยขับของเสีย |
ผลเสียของการไม่อยู่ไฟหลังคลอดลูก
การไม่อยู่ไฟหลังการคลอดลูกนั้นมีผลข้างเคียงที่จะเกิดขึ้นกับคุณแม่ อยู่ซึ่งจพทำให้ร่างกายไม่ได้ถูกปรับอุณหภูมิให้อยู่ในสภาพที่ปกติ คุณแม่ที่ไม่ทำการอยู่ไฟจะมีอาการหนาวสั่นง่าย บางครั้งแม้อยู่ในสถานที่ที่มีอากาศเย็นแต่กลับรู้สึกร้อน และที่สำคัญอาการเหล่านี้จะเป็นตลอดชีวิตไม่หาก ซึ่งปัญหานี้เกิดการสั่งสมภูมิปัญญามายาวนาน แต่หากจะกล่าวถึงภูมิความรู้ทางการแพทย์ คือ คุณแม่หลังคลอดจะเสียเลือดมาก อีกทั้งมีน้ำคล่ำตกค้างในร่างกาย ที่เราเรียกว่าน้ำคาวปลา การที่ร่างกายของคุณแม่อ่อนแอจากการเสียเลือด เสียแคลเซียมในร่างกายเพื่อสร้างพัฒนาการของลูก รวมถึงการสะสมของเสียในร่างกายโดยไม่ได้มีการถ่ายของเสียออกจากร่างกาย ทำให้ร่างกายของคุณแม่หลังคลอดมีการอ่อนแอ
ข้อห้ามที่คุณแม่ไม่ควรทำหลังจากการคลอดลูก
- ห้ามสระผม เนื่องจากคุณแม่หลังการคลอดลูกเสียเลือดมาก การสระผมทำให้เลือดขึ้นหน้า รวมถึงเป็นช่วงที่รูขุมขนเปิด เพื่อถ่ายของเสียออกจากร่างกาย หากสระผมทำให้ร่างกายเย็นและรูขุมขนปิด ร่างกายจะถ่ายของเสียได้น้อยลง เกิดการสะสมของของเสียในร่างกาย เป็นภัยต่อคถณแม่หลังคลอดในภายหลัง ควรหลีกเลี่ยงการสระผมประมาณ 45 วัน หากจำเป็นให้ใช้น้ำอุ่นสระ ด้วยเหตุนี้ คุณแม่ก่อนคลอดลูกส่วนใหญ่จะตัดผมสั้นเอาไว้ก่อน
- ห้ามอายน้ำเย็น ด้วยเหตุผลที่กล่าวมาข้างต้น หากอายน้ำเย็นทำให้รูขุมขนปิด ถ่ายของเสียได้ไม่ดี การออบน้ำเย็นให้ผ่าน 45 วัน หลังการคลอดลูกไปก่อน
- ห้ามใช้สายตามาก ให้นอนพักผ่อน
- ห้ามโดนฝน เนื่องจากจำทำให้ร่างกายเย็น
- ห้ามขับรถ เนื่องจากคุณแม่หลังคลอดเป็นช่วงร่างกายอ่อนแอ จากการเสียเลือด อาจเกิดเป็นลมหน้ามืด หมดสติได้ ให้ผ่าน 45 วันไปก่อน ร่างกายกลับมาแข็งแรงค่อยขัยรถ
- ห้ามนั่งยองๆ เนื่องจากมดลูกไม่เข้าอู่
- ห้ามกินของ ดอง ให้กินอาหารอ่อนๆ หรือเป็นอาหารที่บำรุงเลือด และช่วยขับของเสียออกจากร่างกา
- ห้ามดื่มน้ำเย็น น้ำเย็นจะส่งผลต่อการสร้างน้ำนมของแม่ จะทำให้น้ำนมไม่ค่อยออก
- ห้ามหวีผม เนื่องจากทำให้เลือดขึ้นหน้า
- ห้ามกินอาหารที่มีความเย็น จะทำให้ร่างกายไม่สามารถที่จะขับน้ำคาวปลาออกได้
บทความเกี่ยวกกับการอยู่ไฟ
